Berberys: gatunki i odmiany

W naturze występuje około 500 gatunków berberysu, głównego przedstawiciela rodziny berberysu ( Berberidaceae ). Są to krzewy ozdobne o eleganckich liściach, kolczastych pędach, efektowne w okresie bujnego kwitnienia i obfitego owocowania. Ich gęsty system korzeniowy jest w stanie wzmocnić strome zbocza, a kora i korzenie są wykorzystywane do celów leczniczych. W szerokiej kulturze najczęściej spotyka się tylko gatunki odporne, wyróżniające się dużą liczbą eleganckich odmian.

Berberys pospolity ( Berberis vulgaris ) rośnie naturalnie w strefie leśno-stepowej Rosji, a także na Krymie i Kaukazie, wśród krzewów, na skrajach lasów i na zboczach wąwozów. Ciernisty krzew o wysokości około 2,5 m z żółtobrązowymi pędami, wysklepiony od nasady krzewu. Ciernie są trójdzielne, do 2 cm długości, liście ciemnozielone, od spodu szarozielone, jajowate z drobno ząbkowanym brzegiem, osadzone w małych pęczkach na krótszych pędach. W maju-czerwcu opadające szczotki kwitną na krzaku błyszczącymi żółtymi miodowymi kwiatami, wydzielającymi przyjemny aromat. Jesienią liście żółkną, a szczotki jasnoczerwonych soczystych owoców wiszą na krzaku przez długi czas. Owoce do 1,2 cm długości, kwaskowate, przyjemnie orzeźwiający smak są dość jadalne.

Berberys pospolity jest bezpretensjonalny w kulturze, ma dobrą zimotrwalosc, odporność na suszę i zapylenie. Nie jest bardzo wymagająca w warunkach glebowych, choć preferuje gleby lekkie i wapienne. Krzew toleruje lekkie cieniowanie, ale na otwartym, nasłonecznionym terenie możliwe jest obfite owocowanie. Łatwo regeneruje się po przycięciu i daje duże zyski. Propagowane przez sadzonki, dzieląc krzew i nasiona. Służy do tworzenia nieprzeniknionych żywopłotów, nasadzeń grupowych i okazów. Jego główną wadą jest podatność na choroby grzybowe: rdzę i mączniaka prawdziwego, które częściej przejawiają się w wilgotne, mroźne lata.

Forma „ Atropurpurea ” (Atropurpurea) o czerwonych liściach jest bardzo popularna wśród pospolitego berberysu . Wysokość krzewu do 2 m, liście ciemnofioletowe, kwiaty pomarańczowo-żółte, owoce ciemnoczerwone. Podczas rozmnażania nasion część sadzonek tej postaci zachowuje cechy odmianowe. Znacznie rzadziej występuje różnorodna forma „ A lbovariegata” (Albovariegata) - krótki krzew (poniżej 1 m), ciemnozielone liście z białymi kreskami i plamami. „ Aureomarginata ” (Aureomarginata) ma ciemnozielone liście ze złotą obwódką i plamkami. Formy te wymagają obszarów nasłonecznionych, ponieważ przy słabym oświetleniu zmniejsza się intensywność fioletowego i barwnego koloru liści. Formularz „ Serrata ”(Serrata) - z głęboko ząbkowanymi liśćmi, ' Sulcata ' (Sulkata) - z pędami silnie żebrowanymi, ' A lba ' (Alba) - z białymi owocami, ' L utea ' (Lutea) - z żółtymi owocami. „ Macrocarpa ” (Macrocarpa) ma większe owoce, natomiast „ Asperma ” (Asperm) ma owoce bez nasion.

Berberys amurski ( Berberis amurensis ) rośnie w Primorye, Japonii i Chinach na kamienistej glebie wzdłuż brzegów górskich rzek, wśród krzewów i na obrzeżach lasów. Jego wygląd ma wiele wspólnego z berberysem pospolitym. Wysoki, rozłożysty krzew do 3,5 m wysokości. Młode pędy są żółtawoszare, z trójdzielnymi kolcami o długości około 2 cm, liście są błyszczące i dość duże, do 5-8 cm długości, odwrotnie jajowate, z małymi ząbkami wzdłuż krawędzi. Wiosną liście są jasnozielone, jesienią żółte lub czerwone. Krzewy kwitną pod koniec maja i pokryte są długimi, racemicznymi kwiatostanami (do 10 cm długości) z 10-25 żółtymi pachnącymi kwiatami. Owoce czerwone błyszczące (do 1 cm średnicy) są jadalne, o kwaśnym smaku, długo obciążają krzew.

Amur berberys jest bezpretensjonalny i odporny na zimę, wytrzymuje suszę i ekstremalne upały. Nie jest wybredna w glebie, dobrze rośnie w oświetlonym miejscu. Propagowane przez nasiona, sadzonki, odrosty korzeni i odkłady. Najbardziej odporna na mączniaka prawdziwego, mniej na rdzę i fusarium. Nadaje się do wysokich żywopłotów, nasadzeń pojedynczych i grupowych. W kulturze ogrodowa forma ' Japonica ' (Japonica) o szerokich liściach, zaokrąglonych u góry i krótkich kwiatostanach racemose z 6-12 żółtymi kwiatami oraz domowa odmiana Orpheus, charakteryzująca się niskim krzewem (około 1 m), zwartą koroną, jasnozielonymi liśćmi brak kwitnienia.

Kanadyjski berberys ( Berberis canadensis ) pochodzi ze wschodniej części Ameryki Północnej, gdzie występuje wzdłuż dolin rzecznych, stromych brzegów, na wysokich wzgórzach i skałach. Wysoki, rozłożysty krzew do 2,5 m wysokości z brązowymi i ciemnofioletowymi pędami, również podobny do berberysu pospolitego. Ciernie są trójdzielne, do 1,2 cm długości, liście podłużne, owalne, długości 2-5 cm, kwiaty z żółtymi racemozowymi kwiatostanami od końca maja do początku czerwca. Owoce są jasnoczerwone, podłużne, eliptyczne, do 9 mm długości. Owocuje corocznie i zawsze jest obfity.

Kanadyjski berberys ma również dobrą zimotrwalość i mało wymagającą glebę. Światłolubna i odporna na suszę. Wzrost jest duży, szybko regeneruje się po przycięciu. Propagowane przez letnie sadzonki i nasiona. Nadaje się do kształtowania krajobrazu, ale trochę rozwiedziony w Rosji. W Ameryce od 1730 r. Uprawiano formy ozdobne, prawdopodobnie pochodzenia hybrydowego - „ Declinata ” (Declinata) z żółtawo-fioletowymi pędami i karmazynowo-czerwonymi owocami; „ Oxyphylla ” (Oxyphylla) o spiczastych, drobno ząbkowanych liściach; ` Rehderiana` (Rederiana) z cienkimi czerwono-brązowymi pędami, owalnymi liśćmi 2-3 cm długości, zaokrąglonymi jaskrawoczerwonymi owocami.

Berberys Thunberg ( Berberis thunbergii ) pochodzi z Japonii i Chin, gdzie rośnie na górskich zboczach. Niewielki krzew do 1 m wys., O gęstych i rozłożystych pędach, do 1,5 m średnicy. Pędy w młodym wieku są żółtawe, później brązowe i fioletowo-brązowe, gęsto pokryte cienkimi kolcami (długości 1 cm). Liście małe (1-3 cm długości) odwrotnie jajowate, jesienią jasnozielone, jaskrawoczerwone lub fioletowe. Kwitnie corocznie od końca maja do początku czerwca. Kwiaty czerwonawo-żółte zbierane są w kwiatostany (2-4). Koralowoczerwone owoce mogą zwisać z krzaka przez całą zimę. Owoce nie nadają się do jedzenia ze względu na gorzki smak, ponieważ są nasycone alkaloidami i taninami, ale ptaki chętnie się nimi żywią. 

Berberys Thunberg jest odporny na suszę, mało wymagający dla gleby, w przeciwieństwie do zwykłego berberysu, prawie nie podlega rdzy i mączniakowi prawdziwemu. W ostrą zimę zdrewniałe pędy znajdujące się powyżej poziomu śniegu mogą przemarzać. Łatwo przenosi fryzury, szybko odrasta. Propagowane przez sadzonki, dzieląc krzew i nasiona. Berberys Thunberg ma ponad 50 interesujących odmian różniących się kolorem, kształtem, wielkością i zimotrwalością liści.

• „ Aurea ” (Aurea) ma zaokrągloną koronę wysokości około 0,8 mi żółtawozielone pędy. Latem kolor liści jest żółty lub cytrynowożółty, ale w miejscach zacienionych jest jasnozielony. Jesienią liście są żółtawo-pomarańczowe. Kwiaty do 1 cm średnicy, wewnątrz żółte, na zewnątrz czerwonawe, zebrane w grona po 2-5 sztuk. Owoce są jaskrawoczerwone, błyszczące. Lekko zamarza, dobrze się regeneruje, ale wzrost jest niewielki. Przez pierwsze 2-3 lata wymagane jest schronienie. Nieco podobna, mało znana odmiana ' Maria ' (Maria) - z jasnożółtymi liśćmi i wąskim ciemnoczerwonym brzegiem, w silnym słońcu ich kolor prawie nie blaknie.

• „Bonanza Gold” (Bonanza Gold), synonim „ Bogozam” (Vogozam) - odmiana miniaturowa o złocistych liściach. Korona gęsta, poduszkowata, krzew o wysokości 30-50 cm i średnicy 70 cm.Liście cytrynowozłote, blaknące przy silnym słońcu.Kwitnienie i owocowanie jednoroczne, owoce jaskrawoczerwone. Zimuje tylko pod śniegiem, może przemarzać nad poziomem śniegu.

• ' Atropurpurea ' (Atropurpurea) - pospolita odmiana, krzew 1,5 m wys. Liście są purpurowoczerwone przez cały sezon, a jesienią jaskrawo karminowe. Kwiaty są żółte z czerwonawymi smugami na zewnątrz. Owoce są czerwone. Podczas rozmnażania nasion nie zachowuje się cech odmianowych. Wygląda jak odmiana „ by Carmen” (Carmen) z opadającymi gałęziami i błyszczącymi czerwono-brązowymi liśćmi.

• ' Atropurpurea Nana ' (Atropurpurea Nana) to popularna, nisko rosnąca odmiana holenderska o płaskiej, okrągłej koronie o wysokości 0,4-0,6 m, szerokości około 1 m. Liście są ciemnofioletowe, a jesienią szkarłatno-czerwone. Kwiaty do 1 cm średnicy, wewnątrz żółte, na zewnątrz czerwone, zebrane w grona po 2-5 sztuk. Owoce są błyszczące, jaskrawoczerwone. Podobnie jest z ' Crimson Pygmy ' (Crimson Pigmy) - amerykańska odmiana o poduszkowatej koronie, ' Kleiner Favorit ' (Kleiner Favorit) - niemiecka odmiana niewymiarowa, ' Minima ' (Minima) - polska odmiana o wysokości 40 cm i bogatej ciemnofioletowej barwie liści oraz amerykańska odmiana „ LittleUlubione ” (Małe ulubione).

• „Bagatelle” (Bagatelle) to holenderska odmiana o bogatej ciemnej barwie liści, uzyskana z odmian „ Atropurpurea Nana” i „ Kobold”. Korona gęsto rozgałęziona i płasko-kulista, wysokość krzewu 0,4 m. Liście małe, jajowate, brązowoczerwone, w ostrym słońcu stają się prawie czarno-brązowe, jesienią jaskrawoczerwone. Zimą przemarza, potrzebuje corocznego schronienia, pędy słabo rosną.

• ' Of Red Chief ' (Red Chief) - z wąskimi, ciemnoczerwonymi liśćmi. Krzew duży, wysokość i średnica ponad 2,5 m, korona szeroko rozłożysta. Dojrzałe pędy są czerwono-brązowe. Kolor młodych pędów i liści jest jasnofioletowy, u podstawy pędu fioletowo-brązowy, prawie czarny. Liście lancetowate i odwrotnie jajowate, o długości około 3 cm. Kwiaty są żółte, owoce są różowe i czerwone. Odmiana jest ciepłolubna, roczne pędy lekko zamarzają.

• „ Golden Ring ” (Golden Ring) - oryginalna odmiana o zaokrąglonej koronie o wysokości 1,5 m. Liście są jajowate, ciemnofioletowe z równomiernym jasnozielonym brzegiem, jesienią czerwone kwiaty zebrane są w kwiatostany po 2-5 sztuk. Na krzaku długo wiszą błyszczące czerwono-koralowe owoce. Potrzebuje schronienia zimowego. Podobna odmiana „ Coronita” (Coronita) - o mniejszych spiczastych liściach tego samego koloru.

• „ Admiration ” (Edmiration) również z cienką zieloną obwódką na ciemnobrązowym prześcieradle.

• ' Dart ' s Red Lady ' (Darts Red Lady) - odmiana o czerwonolistnej kulistej koronie. Wysokość krzewu 0,8 m. Młode, błyszczące liście o jasnym szkarłatnym kolorze, a dojrzałe liście u podstawy krzewu są czerwono-brązowe. Jesienią liście są żółte. Odmiana jest bardzo mroźna, należy ją przykryć, a wiosną wymagane jest karmienie ekologiczne. Podobna odmiana „DART Fioletowy” (rzutki popl) z brązowo-czerwone liście, krzew do 1 m high.The czerwony liściach odmiany „ Red Króla ” (Red King) posiada zwartą koronę, wysokość 0,8 m.

• „ Helmont Pillar ” (Helmont Pillar) to odmiana o czerwonych liściach z kolumnową koroną, wysokości ok. 1,3 m. Liście są zaokrąglone, młode skupione na obrzeżach krzewu mają różowo-czerwony kolor, a dorosłe osobniki są czerwone, w dolnym rzędzie bliżej nasady krzewu, liście są żółtawozielone z bogatym fioletowym opyleniem. Podobne odmiany to „ Red Pillar ” o ciemno czerwono-fioletowych liściach i „ Red Rocket” o czerwono-brązowych liściach.

• ' Rose Glow ' (Rose Glow) - odmiana o mozaikowej barwie, wysokość 1,5-1,7 m, z prostymi i jajowatymi pędami kolczastymi. Młode liście są jasnofioletowe, z marmurkowatymi brązowo-czerwonymi i różowo-szarymi plamami, dojrzałe liście są ciemnoróżowe i czerwono-fioletowe, z szarawymi plamami i plamkami. Stopień koloru zależy od oświetlenia krzewu. Żółte kwiaty wyglądają spektakularnie na tle liści. Potrzebuje schronienia, wzrost 10-15 cm rocznie. Podobne odmiany „ Ida ” (Ida) i „Rosetta” (Rosetta) z różowymi smugami i plamkami na liściach bordo.

• „Kelleriis” (Kelleris) to różnorodna odmiana z szeroko rozłożystą koroną, do wysokości 1,5 m. Liście mają podobny kształt i wzór do „ Rose Glow ”, różnią się jedynie zielonym kolorem. Jesienią liście są różowo-czerwone z jasnymi wzorami. Odmiana wymaga dobrej pielęgnacji i zimowego schronienia.

• „Harle q ui n ” (Harlequin) - różnorodny, podobny do „ Pink Queen”. Krzew o owalnej koronie o wysokości 1,3 mi czerwonych, nie zdrewniałych pędach. Liście są czerwone z różowymi, szarymi i białymi smugami i plamkami. W porównaniu do „Rose Glow” jest więcej plam i jaśniejszy liść. Wymagane schronienie zimowe, przyrosty 10-15 cm rocznie.

• „Kórnik” to różnorodna odmiana o zielonkawo-białym kolorze liści, na których występują liczne kremowe smugi i plamki. Krzew do 1,5 m wys. Młode pędy czerwono-brązowe, skłonne do przymrozków zimowych, wymagane schronienie.

• Erecta ' (Erecta) - pełna wdzięku odmiana o małych, jasnozielonych liściach, podobna do odmiany ogrodowej' Minor '. Korona jest wąska, owalna, o wysokości do 1 m. W młodym krzewie gałęzie są skierowane do góry, a wraz z wiekiem są bardziej ugięte. Obficie kwitnące, jasnożółte kwiaty. Jesienią liście są fioletowe, dojrzewają liczne czerwone owoce.

• 'Kobold' (Kobold ) - odmiana karłowa o małych błyszczących zielonych liściach, wysokość krzewu ok. 0,5 m. Pędy są czerwono-brązowe. Liście są jajowate, ciemnozielone, pomarańczowo-żółte, a jesienią jaskrawoczerwone.

Przeczytaj także o odmianach berberysu Thunberg Artykuł berberys o wielu twarzach.

Ottawa berberysu ( Berberi s x ottawiensis ) otrzymuje się przez hybrydyzację pomiędzy berberysu Thunberga i czerwonym liściach postaci wspólnego berberysu „ A tropurpurea ”. Krzew osiąga wysokość do 2 m. Ciemnofioletowy kolor jajowatych liści utrzymuje się przez całe lato. Jesienią liście stają się czerwone. Kwiaty żółte z czerwonawym odcieniem zebrane w grona po 8-10 sztuk, kwitną pod koniec maja. Owoce są ciemnoczerwone. Krzew jest bezpretensjonalny i odporny na zimę, daje duże przyrosty. Dobrze reaguje na przycinanie, toleruje suszę, prawie nie ma wpływu na choroby. Najlepiej słoneczne miejsce z lekką glebą wapienną, ściółką i organicznym nawozem. Propagowane przez sadzonki i nasiona.

Kultura znana jest z bezpretensjonalnych i odpornych na zimę odmian. ' S uperba '   (Superba) - odmiana o bogatej i trwałej ciemnoczerwonej barwie ulistnienia, wysokość krzewu do 2-3 m Liście jesienią - czerwone lub pomarańczowe. Kwiaty żółto-czerwone, w kwiatostanach racemicznych, do 5 cm długości. Jaskrawoczerwone owoce dojrzewają na przełomie września i października. Podobna odmiana ' Purpurea ' z jaśniejszymi czerwonymi pędami i szkarłatnymi liśćmi. ' Auricoma ' (Aurikoma) - gatunek krasnolistnyh, 2,5 m wysokości, z zaokrąglonymi jaskrawoczerwonymi liśćmi jesiennej pomarańczy.  `` Silver Miles '' (Silver Miles) - odmiana o srebrnym wzorze na ciemnych liściach, do 3 m wysokości, żółtawych kwiatach, czerwonych owocach.

Berberys koreański ( Berberis koreana ) pochodzi z Półwyspu Koreańskiego, rośnie na zboczach gór oraz w skalistych wąwozach. Krzew o wysokości powyżej 2 m. Liście odwrotnie jajowate, większe, prawie skórzaste, jesienią purpurowoczerwone. Kolce są mocne, pogrubione i poszerzone o liściach. Jasnożółte kwiaty o silnym zapachu, 15-20 sztuk zbiera się w pędzelku. Owoce szkarłatno-czerwone, kuliste, o średnicy ok. 1 cm.Krzew bezpretensjonalny i zimotrwały, tylko w ostre zimy końce pędów lekko przymarzają. Cierpi na wysoką wilgotność podczas długich zimowych roztopów, podatna na rdzę. Odrasta szybko po przycięciu, toleruje upały i suszę. Propagowane przez sadzonki i nasiona.

Berberys pospolity ( Berberis integerrima ) pochodzi z Azji Środkowej i Środkowej, rośnie na zboczach w wąwozach górskich na wysokości 2500 m npm. Krzew ok. 2,5 m wys. Z brązowoczerwonymi gałęziami. Kolce są małe, do 1,5 cm długości, szaro-zielone podłużne liście z solidną krawędzią. W kwiatostanach zbiera się do 20 żółtych kwiatów, owoce są podłużne, czerwono-czarne z niebieskawym nalotem, do 1 cm długości. Krzew ozdobny i odporny na suszę, mało wymagający dla gleby, lubi tereny wapienne kamieniste, słabo rośnie na glebach kwaśnych. Dorosłe rośliny są odporne na zimę; u młodych roślin zdrewniałe pędy zamarzają w ostrą zimę. Toleruje przycinanie, roczne przyrosty średniej długości. Propagowane przez sadzonki i nasiona.

Berberys łożysko kulkowe ( Berberis sphaerocarp ), synonim - multi-nogami berberysu ( B. heteropoda ), pochodzi z górzystych regionów Azji Środkowej. Krzew do 2,5 m wys. Z rozłożystymi pędami o szaro-zielonych liściach, drobno ząbkowanych wzdłuż krawędzi. Pachnące kwiaty zbiera się w 5-10 kawałkach w kwiatostany. Owoce kuliste, ciemnoniebieskie z niebieskawym nalotem. Wyróżniają się najwyższą zawartością kwasu askorbinowego i są stosowane w żywności przez ludność Kirgistanu, Uzbekistanu i Tadżykistanu.Owoce dodawane są do kompotów, suszonych do pilawu, grilla i shurpy.

Berberys kulkowy to bezpretensjonalny krzew, znosi upały i suszę, uwielbia żwirową wapienną glebę. Dorosłe rośliny dobrze zimują, w młodym wieku potrzebują schronienia. Jeśli cierpią, to nie z powodu mrozu, ale z powodu nadmiernej wilgoci w zimne deszczowe lato, po czym są narażeni na choroby (rdza). Miejsce ich sadzenia w ogrodzie powinno być chronione przed wiatrem, a gleba wolna od stojącej wilgoci. Łatwo toleruje przycinanie, dobry wzrost. Propagowane przez sadzonki i nasiona.

Berberys Monet ( Berberis nummularia ) pochodzi z Azji Środkowej i Środkowej, gdzie żyje na suchych zboczach stepowych. Krzew rozgałęziony, do 1,5-2 m wysokości, z dużymi cierniami (do 3 cm) na czerwonawych gałęziach. Liście twarde, podłużne, eliptyczne, do 4 cm długości, całobrzegie, niebieskawo-zielone. Kwiaty zebrane są w duże, jasnożółte grona. Owalne, jaskrawoczerwone owoce o średnicy do 1 cm, w młodym wieku zamarzają, powoli się regenerują. Jest odporna na suszę, wysycha i zamoknie przy nadmiernym zawilgoceniu, podatna na rdzę, potrzebna jest lekka gleba wapienna z dobrym drenażem.

O technice rolniczej - w artykule Berberys: uprawa i rozmnażanie

Wszystko o   berberysie - w dziale Berberys