Rodzaj jarzębiny ( Sorbus) liczy około stu gatunków, głównie niskich drzew i krzewów. Wiele z nich jest dość mrozoodpornych i można je polecić na północne regiony. Istnieją gatunki odporne na suszę, które są odpowiednie dla południowych regionów, w których brakuje wilgoci.
Jarzębiny mają wysokie walory dekoracyjne: mają piękny kształt korony, atrakcyjne ulistnienie, szczególnie w kolorze jesiennym, ozdobne owoce, które zimą utrzymują się na gałęziach. Ze względu na swoją bezpretensjonalność, szybki wzrost większości gatunków, odporność na zanieczyszczenie powietrza, rośliny te są nieodzowne w kształtowaniu krajobrazu miejskiego.
Ostatnio w sprzedaży pojawia się coraz więcej różnych gatunków jarzębiny, jak i odmian, o których informacje są wciąż trudne do znalezienia nawet w specjalistycznej literaturze. W związku z tym oferujemy mały przegląd nowych produktów, które najczęściej można znaleźć w centrach ogrodniczych i szkółkach.
 |  |
 |  |
Oczywiście trzeba zacząć od jarzębiny ( Sorbus aucuparia). To dobrze znane drzewo rośnie w całej Europie, na Syberii i na Dalekim Wschodzie. Piękna ażurowa korona o piramidalnym lub ażurowym kształcie może osiągnąć 15 m wysokości i 7 m szerokości. Liście zielone, nieparzystopierzaste, jesienią przebarwiają się na czerwono-żółte. W drugiej połowie maja drzewo po prostu zakopuje się w piance dużych, do 12 cm średnicy, kwiatostanów corymbose, składających się z małych białokremowych kwiatów. Od sierpnia rośliny zdobią kępy pomarańczowo-czerwonych okrągłych owoców o średnicy około 8 mm. Roślina jest bezpretensjonalna i odporna na cień, ale lepiej rozwija się na żyznych glebach. Cierpi na brak wilgoci.
W sprzedaży jest wiele odmian. Najbardziej znana jest płacząca forma „ Pendula” - drzewo o opadających gałęziach, które u dorosłych roślin tworzą koronę przypominającą namiot lub parasol. Ta forma jest uprawiana na łodydze o wysokości 180-220 cm. Po szczepieniu na szyjce korzeniowej lub niskiej łodydze można uzyskać roślinę „okrywową”. Pędy są słabo rozgałęzione, dlatego konieczne jest przycinanie formujące, aby uzyskać gęstą koronę.
Odmiana " Fastigiata" jest bardzo ozdobiona koroną kolumnową lub wąskostożkową, bardzo mocną, grubą (młode pędy o średnicy ok. 1,5 cm), gałęzie skierowane do góry. Ma ciemnozielone liście, większe niż główny gatunek, bogate czerwone owoce, do 1 cm średnicy. Rośliny osiągają 8 m wysokości przy średnicy korony do 5 m. Moim zdaniem ciekawsze są okazy bez łodygi lub z niską łodygą uformowane w jeden pień.
Odmiana " Asplenifolia" swoim delikatnym ulistnieniem przypomina paproć.
Jest często oferowany przez zachodnie szkółki i czasami znajdujemy formę " Rossica Major" , w której w porównaniu z gatunkiem samo drzewo, liście i owoce są większe. Nawiasem mówiąc, te ostatnie są mniej gorzkie. Podobna do niej jest forma " Edulis" występująca w Sudetach. Ma bardzo duże ulistnienie z rzadko rozstawionymi pojedynczymi liśćmi i ogromnymi kwiatostanami, które zamieniają się w kępy dużych czerwonych, słodko-kwaśnych, pozbawionych goryczy jagód.
Żółty owocach odmiany „ Xanthocarpa” jest bardzo dekoracyjny . Niestety nadal jest niezwykle rzadki na rynku.
 |  |
 |  |
Jarzębina okrągłolistna lub mączna ( Sorbus aria) przyciąga niezwykłymi dla jarzębiny całymi liśćmi. Blaszka liściowa jest okrągła eliptyczna, skórzasta, o długości 9-13 cm. Młode liście są całkowicie pokryte mącznym nalotem, dorosłe osobniki są ciemnozielone, matowe powyżej i biało-tomentozowo-owłosione poniżej. Z daleka roślina przypomina nieco topolę białą - ma też spektakularną grę liści na wietrze. Owoce są pomarańczowoczerwone, większe niż owoce rzeki. zwykły, z mącznym słodkim miąższem. Drzewo osiąga wysokość 10-20 m, korona szerokostożkowata, u młodego często wąsko pionowa. Rośnie naturalnie w Europie Środkowej i Południowej. Wyjątkowo odporny na suszę, preferuje gleby zasadowe. Swiatlolubny.
Czasami w sprzedaży występuje forma " Aurea" (" Chrysophilla") , która ma błyszczące, złocistożółto-zielone, później jasnozielone liście. Sprowadzona z Polski odmiana « globosa», obficie rozgałęziona i tworząca zwartą kulistą koronę. Charakteryzuje się obfitym kwitnieniem i owocowaniem. Odmiany " Magnifica" i " Majestica" o większych liściach i koronie są bardzo rzadkie w naszej sprzedaży .
Jarzębina pośrednia ( Sorbus intermedia) przypomina jednocześnie dwa wyżej opisane gatunki. Liście całopłatkowe, owłosione, jesienią czerwonawe. Korona jest mniej więcej zaokrąglona, do 12 m wysokości i szerokości. Owoce duże, ok. 1,5 cm, jaskrawoczerwone, w średniej wielkości gronach. Rośnie dziko w północno-wschodniej Europie. Najbardziej mrozoodporny gatunek, odporny na warunki miejskie i ugniatanie gleby.
Rowan Thuringian ( Sorbus x thuringiaca) to jedyna hybryda r. zwykłe i p. mączny, podobny do obu gatunków. Liście są ciemnozielone, klapowane, jesienią - miękkie brązowo-żółte. Wolno rosnące drzewo o zwartej, szerokostożkowej koronie do 15 m wysokości i 8 m średnicy. Kwiaty są białe, z tarczami o średnicy do 12 cm. Owoce okrągłe lub eliptyczne, jasnoczerwone, mączne, wielkości około 1 cm.
Najpopularniejszą odmianą w sprzedaży jest " Fastigiata" - o bardziej zwartej koronie, wąsko-stożkowatej w młodym wieku.
Niedawno zaczęliśmy importować jarzębinę hybrydową „ Pink Veil” i „ Josef Rock” . Rośliny przypominają jarzębina, mają jednak bardziej wdzięczne liście i mniejsze rozmiary. Pierwsza odmiana rodzi czerwono-różowe owoce, druga - bladożółta, później pomarańczowo-żółta.
Jarzębina hybrydowa Arnolda ( Sorbus x arnoldiana), przypominająca r. zwyczajny, według literatury zachodniej, nieco mrozoodporny, ale jego odmiana „ Yellow Wonder” , ciekawa z niezwykle pięknymi pomarańczowo-żółtymi owocami, z powodzeniem przetrwała ekstremalnie mroźną zimę 2002-2003.
Wielu ogrodników i ogrodników zakochało się w jarzębinie kaszmirskim ( Sorbus cashmiriana). To małe drzewo lub duży krzew o rozłożystej koronie, rosnący w Himalajach, dobrze sprawdził się w centralnej Rosji. Liście dość duże, pierzaste, ciemnozielone, matowe. Kwiaty są duże, biało-różowe. Owoce średnicy około 1,5 cm, mlecznobiałe, matowe. Podobno nie dorastamy powyżej 4-5 m.
 |  |
 | |
Rowan Kene ( Sorbus koehneana) rośnie dziko w środkowych Chinach. Ten rozłożysty krzew o wysokości do 2-3 m (w naszych warunkach) jest niezwykle dekoracyjny dzięki delikatnym ażurowym błyszczącym ciemnozielonym liściom. Kwiaty są różowobiałe. Owoce obfite, średnicy około 7 mm, czysto białe. Jesienne liście mają różne odcienie fioletu, brązu, a nawet fioletu.
Jarzębina Vilmoren ( Sorbus vilmorinii) jest na rynku niezwykle rzadka, ale trudno oprzeć się pokusie i nie pisać o niej. Podobnie jak R. Kene ma małe błyszczące ulistnienie i rozłożysty krzew o wysokości 3-4 m. Białe kwiaty ustępują miejsca małym, czerwonym owocom. W naturze żyje w południowo-wschodniej części Chin, w naszych warunkach należy ją sadzić w miejscu chronionym przed niekorzystnymi wpływami.
Dla ostatnich trzech gatunków preferowane są gleby żyzne, wilgotne, zdrenowane (niedopuszczalne jest ich przesuszenie) w lekkim cieniu lub na słońcu.
Jarzębina wysokiej jakości rozmnaża się głównie przez szczepienie na jarzębinie. Zimą i wiosną sadzonki są szczepione, pączkowanie jest możliwe latem. Wykorzystują również rozmnażanie przez nawarstwianie i ukorzenienie częściowo zdrewniałych sadzonek, chociaż procent ukorzeniania jest niski. Gatunki jarzębiny rozmnażają się przez nasiona, które należy rozwarstwić.
Szkodniki i choroby jarzębiny są nieliczne. Najbardziej niebezpieczne są choroby grzybowe, które dotykają osłabione rośliny w latach z suchymi latami i powodują obumieranie kory, a przy silnym rozwoju obumieranie gałęzi. W celu zapobiegania konieczne jest uważne obserwowanie technik rolniczych, odcinanie dotkniętych gałęzi i przetwarzanie narzędzia. Wiele gatunków i odmian może zostać uszkodzonych przez oparzenie owoców. W niektórych latach mszyce powodują wiele problemów.
Znana jest lecznicza i odżywcza wartość jarzębiny. Wiele z opisanych odmian i ogromna liczba innych (mieszańce jarzębiny i aronii michurińskiej - "Likernaya" , z niespliką - "Dessertnaya" , domowa jarzębina ) można uprawiać dokładnie tak samo jak owoce. Nie zapominajmy, że owoce jarzębiny (które, nawiasem mówiąc, botanicy nazywają „jabłkami”) przyciągają do ogrodów dużą liczbę ptaków. Drozdy, gile, jemiołuszki staną się zimą kolejną ozdobą Twojego ogrodu.
